In onze maatschappij zijn we eraan gewend geraakt om ons zelfbeeld of zelfvertrouwen op te hangen aan zaken die we bereiken: hoe we eruitzien, hoeveel geld we verdienen, wat voor werk we hebben, hoeveel vrienden, hoe groot ons huis is, of onze auto. Of we zoeken onbewust bevestiging van buitenaf om op onszelf te kunnen vertrouwen. We laten het vaak afhangen van omstandigheden buiten onszelf, zo hebben we het doorgaans geleerd.

Diepe onzekerheid

Hier kwam ik zelf pas achter toen ik naast mijn werk als journalist begon met een opleiding voor therapeut/coach. Hier leerde ik alle laagjes af te pellen tot de kern. De laagjes waar we onszelf aan vasthouden, om veiligheid te creëren en om de onzekerheid zo min mogelijk te hoeven voelen. Ik had het allemaal perfect voor elkaar, zo dacht ik tenminste. Een glamourbaan bij een glossy magazine, veel vrienden, fijne familie, leuk uiterlijk, een eigen huis en een fijne auto. Maar toen ik mij losmaakte van deze ‘buitenkant’ kwam er een diepe onzekerheid tevoorschijn en iemand die zichzelf eigenlijk niet zo veel waard vond. De buitenwereld die me een gevoel van veiligheid gaf, bleek een illusie. Een diep vertrouwen kan alleen van binnenuit komen, zo werd mij duidelijk. Om meer vertrouwen in het leven te krijgen, moet je je zelfvertrouwen vergroten.

Onveilig gevoel door onzekerheid

Dat veel mensen van binnen weinig vertrouwen hebben, is te wijten aan de tijd toen we nog klein waren. Een baby of kind heeft het vermogen om te relativeren nog niet ontwikkeld. Alles wat je als baby of kind meemaakt of wat iemand ooit tegen je zei, wordt dus ervaren als ‘waarheid’ en dat vormt je. Werd je als baby niet genoeg aangeraakt, kraakte de juffrouw je werk af, vonden je klasgenootjes je niet lief, het zijn allemaal ‘onveilige’ imprints voor een kind. Omdat het leven hier nu eenmaal vol mee zit, de omgeving nooit volledig veilig kan voelen en ouders ook maar mensen zijn, heeft ieder hier in meerdere of mindere mate last van, zelfs al heb je een gelukkige jeugd ervaren. Daarbij worden negatieve emoties bij kinderen, zoals jaloezie, driftigheid en egoïsme, vaak afgekeurd of afgestraft, waardoor kinderen onbewust het gevoel krijgen dat ze niet helemaal ‘goed’ zijn, dat dit deel van ze er niet mag zijn. Eenmaal volwassen durven we deze kant van onszelf niet te laten zien. Terwijl iedereen deze kant heeft. En zo lang je er goed mee omgaat, is daar ook niets mis mee.

Zelfvertrouwen ‘moet’

Daarnaast wordt je zelfvertrouwen deels genetisch bepaald: de een wordt zelfverzekerder geboren dan de ander. Bijkomende factor is de algemeen heersende norm dat we sterk moeten zijn, waardoor we niet zo snel onze kwetsbare kant durven laten zien. Dit speelt zowel in het sociale leven als in het bedrijfsleven een rol. Hierdoor kunnen we het gevoel krijgen dat we de enigen zijn die onzekerheden hebben, terwijl dit natuurlijk niet zo is. Pas als we contact durven maken met deze onderliggende laag kunnen we het vertrouwen van binnenuit gaan opbouwen. Bij elke stap die we vanaf dat moment zetten, groeit ons zelfvertrouwen van binnenuit, en dat maakt ons een gelukkig mens. Voor mij voelde het alsof ik op een vel papier over mijn leven alles aan het uitgummen was. Het lege vel kon ik weer langzaam vol gaan schrijven vanuit vertrouwen. 

Eigenwaarde vergroten

Onbewust zijn we dus bang om afgewezen te worden en dat heeft invloed op allerlei gebieden in het leven zoals werk, relaties of vriendschappen. Deze angsten houden ons tegen om dromen waar te maken. We blijven bijvoorbeeld te lang in een baan of relatie die eigenlijk allang niet meer voedend is. Wanneer we vertrouwen van binnenuit, weten we dat we niet minder zijn door een ‘afwijzing’, we laten ons er niet meer door uit het veld slaan. Het kan pijnlijk zijn, maar we zijn nog steeds een even mooi mens. We voelen compassie en hoeven onszelf er niet meer om af te wijzen. Ik heb de afgelopen jaren geleerd dat eigenwaarde niet groeit van dingen ‘hebben en houden’, maar wel van ‘handelen’. Hoe ga ik om met situaties en tegenslagen in het leven? Dit is het fundament voor eigenwaarde en hiervan groeit onze zekerheid en vertrouwen. Het heeft mij geholpen steviger in het leven te staan, ik was minder afhankelijk van materie of die leidinggevende functie. Doordat ik daar minder waarde aan ging hechten, werd de angst om het te verliezen vanzelf ook kleiner. En dat maakt authentiek en is bevrijdend.

Imperfect is perfect

Volgens Brené Brown, onderzoeker naar intermenselijke relaties, is het belangrijk daadwerkelijk te geloven dat je de liefde van jezelf waard bent. En dit vereist moed, volgens de Amerikaanse wetenschapper, de moed om onvolmaakt te zijn. We moeten de compassie hebben om eerst aardig voor onszelf te zijn en dan pas voor anderen, want we kunnen compassie niet in de praktijk brengen naar anderen als we niet aardig kunnen zijn voor onszelf, aldus Brown. Van jezelf houden met alle perfecte en imperfecte kanten, dus inclusief onze  angsten. Sindsdien omarm ik angsten die ik heb en allerlei eigenschappen die ik voorheen in mezelf afwees, zoals mijn perfectionisme. Die heeft me immers ook veel gebracht; ik werk heel netjes, hou van details en dus ook van de kleine dingen in het leven. Elke ‘minder leuke’ kant heeft uiteindelijk ook een andere kant van de medaille. Deze eigenschappen in jezelf omarmen, heeft alles met acceptatie te maken.

 Jezelf en je leven accepteren

Acceptatie is een thema waar auteur Annemarie Postma het boek ‘De helende kracht van acceptatie’ over schreef. De ondertitel resoneert bij mij nog meer: ‘Vinden door te stoppen met zoeken’. Wat een opluchting als je niet meer buiten jezelf hoeft te zoeken naar die therapie die je zelfverzekerd gaat maken of een relatie die je zelfvertrouwen zal opvijzelen. Als je beseft dat het goed is zoals het is, met al het leuke en al het minder aangename, dan is al het andere (geld, relatie, therapie of zelfs die leuke auto) gewoon een heerlijke aanvulling, gekozen vanuit authenticiteit. En ja: daarvoor is een zekere kwetsbaarheid vereist. En nee: kwetsbaarheid voelt niet comfortabel. Er moet bereidheid zijn om jezelf kwetsbaar op te stellen en bijvoorbeeld als eerste tegen iemand te zeggen: ‘Ik hou van je’ terwijl er geen enkele garantie is dat diegene dit ook tegen jou zegt. Ik heb ervaren dat als ik dit volledig vanuit mijn authenticiteit en vanuit mijn hart doe, het veel minder heftig voelt als iemand het niet zegt. We leven in een kwetsbare wereld, aldus Brené Brown, en onze reactie hierop is dat we die kwetsbaarheid proberen te onderdrukken. En als we de kwetsbare emoties als schaamte, hartzeer, angst of teleurstelling onderdrukken en niet willen voelen heeft dit ook invloed op de positieve emoties als vreugde en geluk. We kunnen namelijk niet selectief onderdrukken, als je emoties onderdrukt dan gaat dit op voor zowel leuke als voor minder leuke emoties. En leef je dan eigenlijk niet maar half?  

Vertrouwen geeft veerkracht

Het leven is een grote spiegel. De buitenwereld kan ons feilloos tonen hoe het gesteld is met onze binnenwereld. Projectie is een bekende term uit de psychologie, en daar is sprake van wanneer we eigenschappen en emoties toeschrijven aan iemand anders. Dit is een onbewust afweermechanisme om onze onaangename gevoelens of eigenschappen weg te drukken. De mate van vertrouwen die je hebt in andere mensen en het leven toont hoeveel vertrouwen je eigenlijk deep down hebt in jezelf. Als je vertrouwen van binnenuit gaat groeien, dan groeit het vertrouwen in anderen, je omgeving, het leven en de toekomst vanzelf mee. Vertrouwen in jezelf is de basis en het vertrouwen ‘naar buiten toe’ komt daaruit voort.

Authentiek leven

Toen ik counselor Gerald Beeck sprak voor een ander artikel vergeleek hij het leven met een zeilbootje. Je zit aan het roer en wil graag op plaats van bestemming komen. Je komt daar niet alleen door het roer hard heen en weer te bewegen, je hebt ook wind nodig. Met andere woorden, alleen je kennis en kunde brengen je niet op de plaats van bestemming. Je hebt ook vertrouwen nodig dat de wind, of een grotere kracht dan jijzelf, je helpt om daar te komen waar je wilt. Zonder wind kom je misschien wel ergens, maar dan kost het enorm veel energie. Helemaal leven vanuit je hart en eigen authenticiteit is moedig en spannend, maar mijn leven is er wel een stuk leuker op geworden. Ik schrijf nu over onderwerpen vanuit mijn hart, ik ben door mijn angst om boeken te schrijven heen gegaan, ik doe opleidingen waar mijn buik van gaat kriebelen, mijn relaties zijn er authentieker op geworden en ik sta stevig in het leven, als een gewortelde boom, die heus niet omvalt tijdens een flinke storm, maar meebeweegt met de wind. Vertrouwen in jezelf geeft je veerkracht om tegenslagen en mislukkingen beter op te vangen. En andersom, dus vertrouwen in je veerkracht, werkt minstens zo goed. Denk maar terug aan eerdere ervaringen waar je uiteindelijk altijd weer goed bent uitgekomen. Wat je doet kan mislukken, maar zelf kun je niet mislukken. 

Meer inspiratie

Er is een mooie meditatie cd van Tessa Gottschal ‘Tegenslag en vertrouwen, versterk je veerkracht’ (€17,95, www.gottswaal.nl). Je besef wordt versterkt dat je goed bent zoals je bent.

Een meer zakelijke kijk op het thema vertrouwen geeft Stephen Covey in zijn boek De snelheid van vertrouwen. (€27,99, bij Bol.com) Hij legt uit waarom vertrouwen de succesfactor is voor de nieuwe economie.

Tekst: Michèle Bevoort, coach en auteur van Pure reisgidsen, I love me en Voel je sparkle