Iedereen moet af en toe zichzelf overwinnen, vooral zijn angst, om verder te komen. Maar hoe doe je dat en hoe moeilijk moet je het jezelf maken? Ik leg het hier uit aan de hand van een voorbeeld. Een vrouw die zich erg onzeker voelt in sociale situaties.
Het echte knelpunt
Als ze mijn hand schudt, kijkt ze mij niet aan, de nieuwe cliënte van mijn coachingspraktijk in Amsterdam . Ze komt omdat ze werkloos is, al een tijdje. Deze eerste coachingssessie maken we kennis. Ik leg uit hoe ik werk en we praten over haar verleden, haar loopbaan, hoe haar leven er nu uitziet, wat ze leuk vindt en wat knelpunten zijn in haar leven. Op mijn vragen geeft ze kort antwoord. Ze geeft aan dat ze enorm verlegen is. Dat zie ik, maar onder verlegenheid zit onzekerheid. Het is duidelijk dat dit het werkelijke knelpunt in haar leven is, waarvoor ze ondersteuning nodig heeft. De werkloosheid is het gevolg daarvan. Gelukkig accepteert ze dit van zichzelf en kunnen we er open over praten.
Relaties lastig
Ze blijkt al twintig jaar van uitzendbaan naar uitzendbaan te hoppen, nergens kan ze langer dan een jaar, soms anderhalf jaar, blijven. Terwijl ze beslist wat in haar mars heeft. Het lukt haar niet om goed contact te krijgen met collega’s en leidinggevenden, dat gaat ze uit de weg. Ik kan wel meekijken hoe ze snel weer aan werk komt, maar ik gun haar een duurzame oplossing. En die ligt in het aangaan van de onzekerheid en het verbeteren van haar sociale vaardigheden. Dat zal haar ook helpen op andere vlakken in haar leven, zoals bij een liefdesrelatie, want ook dat blijkt lastig te liggen. In overleg komen we bij het tweede gesprek tot de volgende coachingsdoelen: zich minder laten remmen door de onzekerheid en werk vinden dat bij haar past.
Angst overwinnen
Innerlijke belemmeringen ‘overwin’ je door er doorheen te gaan. ‘Exposure’ heet dat in de psychologie. Je angst niet wegdrukken (onzekerheid is een vorm van angst), het mag er zijn, maar je niet door je angst laten leiden, dus wel doen wat je angst baart. Zo wordt de drempel steeds lager. Bij deze vrouw is de angst voor anderen erg groot, ze bevriest in sociaal verkeer. Daar kan ze overheen komen door gewoon veel te oefenen, en klein te beginnen. We overleggen met wie en hoe ze kan oefenen met gesprekken voeren, bijvoorbeeld met buren en andere bewoners in haar appartementengebouw; in de lift, op de galerij, etcetera. Ook oefenen we samen, want het valt mij op dat zij zelf geen vragen stelt, ze is erg passief in het contact. Dus ik vraag haar de rollen om te draaien en zelf vragen aan mij te stellen, uit zichzelf iets iets te vertellen over het weer en verkeer onderweg, gewone dingen. Dat vindt ze heel lastig, maar oefening baart kunst, met alles.
Hoe ze overkomt
Ik vertel haar ook hoe ik de gesprekken en oefeningen ervaar. Het gaat niet om mij, maar dit kan overeenkomen met hoe anderen haar ervaren. Ik merk dat ik de neiging heb heel voorzichtig met haar om te gaan, bang om haar te kwetsen. Dat kan de reden zijn dat vriendjes in het verleden geen thuis meer gaven zonder uitleg, en managers ook weinig feedback hebben gegeven voordat ze haar meedeelden dat haar contract niet verlegd werd. Dat heeft ook altijd met die anderen te maken, maar soms helpt deze aanpak cliënten om een patroon te ontdekken en te veranderen.
Weer gaat het mis
Als je iets nieuws aan het leren bent, hoort struikelen erbij. Geef jezelf dan niet op de kop, maar prijs jezelf voor de poging. Uit gedragsonderzoek blijkt dat jezelf op een positieve manier benaderen het beste werkt bij gedragsverandering; jezelf afstraffen voor wat niet helemaal goed gaat werkt averechts. Op een gegeven moment heeft ze weer werk via het uitzendbureau. Maar helaas gaat het al snel mis. Niemand heeft tijd om haar in te werken, laat staan haar een welkom gevoel te geven. Als haar leidinggevende haar aanspreekt omdat ze vindt dat mijn cliënt niet goed in het team past en te twijfelend overkomt, zegt ze niets terug. Haar contract wordt niet verlengd. Tijdens de coachingssessie daarna vraag ik hoe ze had willen reageren. Ze had willen uitleggen hoe zij zelf het team en werk had ervaren en wat haar had geholpen. We oefenen dit gesprek en ik vind dat ze heel stevig overkomt, maar ze geeft aan dat ze dit van binnen niet zo voelt. We hebben het dan over haar angst, waarvoor ze bang is, wat er kan gebeuren, hoe ze het ook anders kan zien en hoe het ook zou kunnen gaan. Dat helpt, op dit moment in ieder geval. Voor ze naar huis gaat, vraag ik haar alsnog het gesprek aan te gaan met de leidinggevende. “Druk je ongemak of angst niet weg, het mag er zijn, maar probeer het toch te doen”, raad ik haar aan. En we oefenen meteen daarmee. Als ze weg is, twijfel ik, vroeg ik haar nu niet een te grote sprong te nemen? Maar ik vertrouw erop dat ze het niet doet als ze het echt niet durft.
Jezelf geen geweld aandoen
De keer daarna blijkt ze het te hebben gedaan. En het voelde goed om zo ruimte voor zichzelf te maken. Bovendien, de leidinggevende luisterde en behandelde haar respectvol. Dat is mooi meegenomen. Ik ben erg blij voor haar, wat een moed, wat een overwinning! De baan heeft ze niet behouden, maar dat mag de pret niet drukken. Er komen nieuwe kansen en ze kan ook beter werk gaan doen dat wel bij haar past. Want af en toe iets engs doen is één ding, maar chronisch buiten je comfortzone zijn is jezelf geweld aandoen. Dat is echt iets anders dan belemmeringen overwinnen.
Ze straalt
Om deze reden zal mijn cliënt ook gaan zoeken naar totaal ander werk. Ze heeft namelijk een massageopleiding gedaan en masseren vindt ze geweldig om te doen, ze heeft zelfs al een tijdje bij een massagesalon gewerkt. En daar zitten klanten niet te wachten op veel gepraat. Ik zie hoe ze straalt als ze erover praat, ze vergeet bijna haar verlegenheid. Dat is een heel goed teken, wat van binnenuit komt, gaat altijd beter. Ik suggereer dat ze als vrijwillige masseuse bij een bejaardenhuis haar diensten kan aanbieden om bijvoorbeeld handen en voeten te masseren. Een win-win situatie. Zij is er een paar uur per week uit, kan oefenen met sociale vaardigheden, doet iets wat ze leuk vindt, vergroot haar netwerk; en de bejaarden hebben aanspraak en aanraking, waar velen op zitten te wachten. Als snel krijg is een mail: het is gelukt!
Uitzicht
Ik zou graag vertellen hoe dit verder gaat, maar werk zoeken en belemmeringen overwinnen heeft tijd en geduld nodig, en daarbij is niet de hele tijd coaching nodig. Mijn cliënt heeft helderheid gekregen over wat bij haar past. Ze heeft handvatten om haar angst in sociale situaties te verminderen en daarin al flinke stappen gezet. En ze heeft een actieplan om op korte termijn aan betaald werk te komen, en op lange termijn als masseuse een baan te vinden. Ik hoop dat ze ondertussen een eind onderweg is, dat ze niet alleen het doel ziet, maar ook een beetje geniet van de route en het uitzicht en zichzelf toestaat om af en toe te struikelen.