Sluit vrede met je innerlijke criticus

Heb jij ook zo’n stemmetje in je hoofd dat te pas en te onpas commentaar levert op wat je doet? Deze innerlijke criticus kan je sterk belemmeren en een slecht gevoel geven. ‘Hem’ afwijzen werkt niet, maar je kunt wel vrede sluiten.

Strenge stem in je hoofd

“Kijk nou eens wat een vetrol op je buik!” “Ben je weer te laat opgestaan”. “Heb je nóg je administratie niet gedaan.” Iedereen hoort wel eens zo’n strenge stem in zijn hoofd, sommmige mensen heel vaak. Het is de stem van je innerlijke criticus. In de psychologie noemt men dit een subpersoon. Je kunt jezelf zien als een busschauffeur met een bus vol subpersonen. Een aantal zit vooraan en voert het hoogste woord. Andere subpersonen verstoppen zich op de achterbank of zijn in de kofferbak gekropen en laten nooit meer van zich horen – denk bijvoorbeeld aan de romantische creatieveling.

Een sterke innerlijke criticus

De innerlijke criticus zit bij veel mensen op de bijrijdersstoel en vertelt de buschauffeur (jou) aan de lopende band wat je allemaal niet goed doet en wat je niet kunt. Als je een sterke innerlijke criticus hebt, kun je zo aan hem gewend zijn, dat je hem niet eens bewust hoort. De kritiek heeft de vorm van flarden van zinnen die in minder dan een seconde door je hoofd schieten. Het geeft je meteen een gevoel van tekortkoming, angst om te falen of gewoon een neerslachtig gevoel. De innerlijke criticus proberen te onderdrukken werkt niet. Hij zal dan alleen maar harder zijn best gaan doen om gehoord te worden. Als je nu niet aan chocolade mag denken? Wat zie je dan voor je? Juist.

Praat met je innerlijke criticus

Een innerlijke criticus kan je mentaal tot last zijn, toch is zijn intentie goed. Je kunt er vanuit gaan dat al je subpersonenen goede bedoelingen met je hebben, hoewel hun aanpak vaak een beetje onhandig is. Dit komt omdat ze veelal in je jeugd zijn ontstaan. Ze hebben dus eenvoudige, vaak zwart-wit, opvattingen over de wereld en hoe je als mens hoort te zijn. Wat helpt is met je innerlijke criticus in gesprek gaan. Dat kan met behulp van een coach, maar je kunt het ook zelf proberen. Dit kun je doen op een moment dat je ontevreden bent over jezelf.

Wat wil je innerlijke criticus?

Ga zitten op een rustige plek, sluit je ogen en neem even de tijd om tot jezelf te komen. Dan verwelkom je je innerlijke criticus. Wees nieuwsgierig, mild, veroordeel hem niet en ga geen discussie aan. Stel open vragen. Vraag hoe lang hij al bij je is en wat hij voor je wil doen. Waarom hij je kritiek geeft, wat hij daarmee wil bereiken. Waarschijnlijk luidt het antwoord dat hij wil voorkomen dat je het respect of de liefde van de mensen om je heen verliest, dat er iets mis gaat in je leven, dat je niet bereikt wat je wilt, dat je teleurgesteld wordt, of iets dergelijks. Kortom: hij probeert te voorkomen dat je ergens onder lijdt.

Meer zelfinzicht via je innerlijke criticus

Door hem in een gesprek alle ruimte te geven om zijn ideëen met je te delen, krijg je veel inzicht in zijn (en dus jouw) overtuigingen. Die overtuigingen kun je later opschrijven en bekijken. Kloppen ze wel? Je kunt er zelf over nadenken of ze met anderen bespreken (of met je coach). Misschien wil je ze vervangen door nieuwe, constructieve overtuigingen, bijvoorbeeld dat je fouten mag maken, dat dit erbij hoort als je iets nieuws leert. Dat je niet perfect hoeft te zijn. Dat mensen je heus niet afwijzen als je een keer iets verkeerd of onaardigs doet. Je brein gelooft wat het vaak hoort (van anderen of van jezelf in gedachten), dus nieuwe overtuigingen kun je je eigen maken door ze vaak tegen jezelf te zeggen.

Geef je innerlijke criticus erkenning

Heb je vaak last van een innerlijke criticus, neem dan elke ochtend even de tijd om naar hem te luisteren. Je kunt steeds doorvragen tot je bij de kern komt: wat hij voor jou wil bereiken. En je kunt eventueel reageren met: “Ik begrijp het.” Dat is genoeg. Als hij later weer kritiek levert of je belemmert, kun je meteen reageren. Geef hem erkenning: “Ah, daar ben je weer.” Dat is meestal genoeg.