Als je vaak boos bent, is er iets aan de hand. Ook kan boosheid voor problemen zorgen, bijvoorbeeld in relaties. Wat gebeurt er met je als je boos bent? En hoe kun je het beste met boosheid omgaan?
Waarom zijn mensen zo vaak boos?
In het algemeen zorgen veel mensen niet zo goed voor zichzelf. Als je lange tijd meer geeft dan ontvangt, of er geen balans is tussen de dingen die je energie kosten en die je energie geven, raak je als het ware ‘op’ en krijg je een kort lontje. Frustratie is ook een belangrijke oorzaak. Je bereikt niet wat je wilt of hebt het gevoel dat alles of iedereen tegen je is. Dan ben je snel boos. Nog een oorzaak is stress, bijvoorbeeld omdat het niet lekker gaat op je werk, of omdat je haast hebt. Als mensen boos worden, voelen ze zich vaak de dupe van iets wat een ander doet. De boosheid kan versterkt worden door het idee dat de ander zich niets van jou aantrekt. Als jij daarnaast moeilijk grenzen aangeeft, kun je nog bozer worden, want de ander brengt je voor jouw gevoel in een heel lastig pakket. Maar boosheid kan ook een schild zijn tegen pijnlijke inzichten of vragen. Het is bijvoorbeeld prettiger om boos op je manager te zijn, dan te voelen dat hij vindt dat je je werk niet goed doet.
Wat is boosheid?
Boosheid is een biologische reactie op dreigend gevaar. Het is een stressreactie die diep in ons systeem zit. Het begint in je limbische systeem in je brein. Natuurlijk is er vaak geen levensbedreigend gevaar, maar onbewust kun je een situatie wel als bedreigend ervaren. Als je bijvoorbeeld ruzie hebt met je geliefde, kan het voelen alsof je zijn liefde kunt verliezen, dat het geluk van je gezin op het spel staat, of het gedrag van een ander kan voelen als een bedreiging van je eigenwaarde. Hij doet dan iets wat je het gevoel geeft dat jij er niet toe doet. Door de dreiging maakt je lichaam adrenaline aan en nog wat andere stofjes, die voor een vlucht of vechtreactie kunnen zorgen. Dit stamt uit de oertijd, toen we wel echt gevaar tegenkwamen en we dan moesten vluchten of het gevecht aangaan.
Waardoor is de een explosiever dan de ander?
Onze frontale cortex zorgt voor onze ‘rede’ en bekijkt wat er aan de hand is en wat je kunt doen. Het zorgt voor de beheersing van onze emoties. Bij de een werkt de frontale cortex beter dan bij de ander en daardoor is de een emotioneler, en dus ook explosiever, dan de ander. Waardoor dit verschil in de frontale cortex er is, weten we niet precies. Waarschijnlijk komt het door een verschil in aanleg en opvoeding; welk voorbeeld je hebt gekregen en welk gedrag heb je geleerd als kind.
Wanneer is boosheid een probleem?
Boosheid is destructief als het niets oplost en iets juist erger maakt, als het bijvoorbeeld je relatie(s) schaadt. Grote boosheid kan mensen van je afstoten. Het zorgt voor afstand. Dat kan in eerste instantie onbewust de bedoeling zijn; je wilt degene die iets doet wat jou pijn doet op afstand houden. Maar als je een privé- of werkrelatie met die persoon hebt, is afstand creëren niet handig. Het wordt voor diegene ook lastig om je te vergeven. Maar boosheid is constructief als het ervoor zorgt dat je beter voor jezelf opkomt, dat mensen rekening met je gaan houden, als het iets oplost waar je last van had. Of als een ander er iets aan heeft. Boosheid over onrechtvaardigheid kan er bijvoorbeeld voor zorgen dat we voor anderen opkomen.
Hoe kun je boosheid temperen?
Uit onderzoek blijkt dat de neurologische reactie van boosheid ongeveer 2 seconden duurt. Jezelf aanleren om tot tien te tellen helpt dus. Wat ook werkt is je richten op je ademhaling en deze rustig maken. Zo kan de adrenaline in je lichaam verminderen en krijgt je frontale cortex meer controle over je gedrag.Als je boosheid voelt opkomen, kun je ook afreageren door een rondje te gaan hardlopen of er een keer op los te slaan op de boksschool. Daarnaast kun je onderzoeken welke gedachten je boosheid voeden, zoals ‘Hij trekt zich gewoon niets van mij aan’. En vraag jezelf dan: klopt dit wel, kan het ook anders zijn? Vaak is de werkelijkheid genuanceerder dan onze gedachten ons willen laten geloven.
Wat kan boosheid over jezelf zeggen?
“Als je vaak boos bent, of woedeaanvallen hebt, is het zaak te zoeken naar de dieper liggende oorzaak. Dat doe je door te kijken naar de rode draad. Wat is er nu echt aan de hand? Heb je teveel stress, misschien al tijden? Is er te weinig balans tussen in- en ontspanning? Geef je te veel en kun je niet goed ontvangen of vragen om wat jij nodig hebt? Ook is het zinvol te zoeken naar je ‘thema’? Vaak lijken de aanleidingen verschillend te zijn, maar als je goed kijkt, kun je meestal een centraal thema ontdekken. Misschien kun je geen grenzen aangeven, misschien voel je je steeds niet gezien, of misschien heb je een negatief zelfbeeld en maakt dit je erg gevoelig voor reacties van anderen. De antwoorden op deze vragen geven aan waar je aan kunt werken: aan het stellen van grenzen, aan je zelfbeeld, aan de hoeveelheid werk die je op je schouders neemt, etcetera. Als dat verbetert, zal de boosheid verminderen.”
Wat wil het zeggen als je nooit boos bent?
“Er zijn natuurlijk mensen bij wie de frontale cortex, oftewel de zelfbeheersing, enorm goed werkt. En je hebt mensen die emotioneel wat vlakker zijn, en dus ook minder boosheid ervaren. Maar vaak zegt nooit boos worden dat je dingen niet echt aangaat, dat je conflicten vermijdt. Daar wordt je leven niet prettiger door en je kunt er ook emotioneel last van krijgen. Ik merk geregeld dat depressieve cliënten heel diep van binnen, boosheid hebben opgekropt. Het is belangrijk om te onthouden dat boosheid geen slechte emotie is. Boosheid mag. De uitdaging is er goed mee om te gaan.”
Beter leren omgaan met boosheid
Coaching kan je helpen meer inzicht te krijgen in je boosheid en handvatten geven om er goed mee om te gaan. Mindfulness is ook een effectieve methode om met boosheid om te gaan. Je leert de eerste signalen herkennen, afstand nemen en niet meer automatisch te reageren, maar met wijsheid, als de ergste boosheid is gezakt. Bovendien zorgen mindfulness meditaties ervoor dat je minder snel en minder hevig boos wordt.
Wil jij mindful in het leven staan? Ik geef individuele mindfulness training op Amsterdam IJburg.
Wil jij beter leren omgaan met boosheid? Ik kan als coach jou ondersteunen in het onderzoeken van je boosheid en er beter mee leren omgaan.
