In de loop van ons leven sluiten we grote delen van het landschap van onze psyche af. Het ontbeert je dan aan essentiële informatie over jezelf. Neuropsycholoog en auteur Rick Hanson legt uit hoe je terrein terug wint.
Je afsluiten
Als je jong bent, is het terrein van je geest uitgestrekt, met glooiende heuvels, meanderende riviertjes, bossen en vlaktes, moerassen en bergen. Zoveel dingen kunnen ervaren worden, uitgedrukt worden, geliefd zijn en naar verlangd worden. Maar als het leven verder gaat, trekken veel mensen zich terug uit grote delen van hun geest. Misschien was een verlangen pijnlijk, werd enthousiaste afgestraft, en een liefde gedwarsboomd. Of misschien zag je hoe iemand anders in de problemen kwam door iets te voelen of te zeggen, en heb je daardoor bewust of onbewust besloten om voorgoed uit de buurt van dat ‘gebied’ te blijven.
Emoties afgesloten
Wat er ook precies gebeurt, de meesten van ons wonen op middelbare leeftijd in een tochtig huis van waaruit ze een beetje naar buiten kunnen kijken, maar zonder te weten hoe hun grondgebied er nu eigenlijk uitziet. Emoties zijn afgesloten, energie- en erotische bronnen van vitaliteit zijn weggestopt, diepe verlangens zijn aan de kant geschoven, subpersonen zijn de mond gesnoerd en oude pijn en oude problemen zijn diep begraven. De wortels van reacties – boosheid, minderwaardige gevoelens, pijn – zijn verstopt waardoor we er niet meer bij kunnen komen. We leven op gespannen voet met de natuur en onze eigen natuur.
Wat er in je speelt
Uiteraard heeft de psyche enige regulatie nodig. Niet elke gedachte hoeft uitgesproken te worden, en niet elk verlangen vraagt om actie. Maar als je grote delen van jezelf onderdrukt, afwijst, of ontkent, voel je je afgesloten, vervreemd van jezelf. Het ontbeert je aan essentiële informatie over wat er speelt in jezelf, je bent niet langer thuis in je eigen vel, of in je geest, wat slecht voelt en je functioneren thuis en op je werk vermindert. Bovendien is het een bron van problemen in relaties en met je gezondheid.
R.A.I.N. mindfulness methode
Wat kunnen we doen? Hoe kunnen we het hele terrein van onze geest terugwinnen, ervan genieten en er vrede mee hebben, zonder overweldigd te worden door de brandhaarden en moerassen hier en daar? De R.A.I.N.-methode helpt daarbij. Deze methode is ontwikkeld door Michelle Mc Donalds, een senior mindfulness trainer. Het is een krachtig middel om zelfbewustzijn te vergroten.
Herken een emotie
De R staat voor Recognize (herkennen). Herken dat je een emotie ervaart, zoals irritatie door de toon waarop iemand tegen je praat. Doe een stap terug en observeer de emotie in plaats van te reageren. Zonder aandacht te besteden aan de situatie, benoem je de emotie, zoals ‘het gevoel onrechtvaardig behandeld te worden’, ‘me gevangen voelen’, ‘pijn’, of ‘het gevoel te moeten huilen’.
Accepteer wat je ervaart
De A staat voor Acceptatie. Accepteer dat je voelt wat je voelt, ook als het onprettig is. Blijf er met je aandacht bij, zonder te proberen het te veranderen. Probeer compassie voor jezelf te hebben in plaats van jezelf te bekritiseren. Maak het niet moeilijker voor jezelf door streng tegen jezelf te zijn.
Onderzoek je gevoel
De I staat voor Investigate (onderzoeken). Probeer een open en nieuwsgierige houding aan te nemen. Analyseer je gevoel niet, maar tast het af op een vriendelijke, milde manier. Stel je open voor verschillende aspecten van de ervaring, zoals pijn achter boosheid en onzekerheid achter irritatie. Probeer dichtbij de ervaring te zijn, zonder jezelf psychisch te analyseren. Onderzoek wat je gevoel is, waaruit het bestaat, niet waardoor het er is.
Niet identificeren
N staat voor Niet-identificeren. Je hebt een gevoel of gedachte, je bent het niet. Maak jezelf los van de verschillende delen van de ervaring, wetende dat het kleine delen zijn van het totaal dat jij bent. Zie de golvende beweging van gedachten, gevoelens, geluiden, beelden, die komen en gaan. De aanleiding heeft meestal weinig met jou te maken, is vaak onpersoonlijk. Voel hoe het ‘labelen’ van de ervaring/het gevoel, als ‘ik’, ‘mijn’, ‘mij’, pijn en stress veroorzaakt. En ervaar het gevoel van ruimte en vrede als de ervaring gewoon door je heen golft en je je er niet mee identficeert.
Samenwerken met je psyche
R.A.I.N. en gerelateerde praktijken voor een ruimer bewustzijn zijn essentieel voor geestelijke gezondheid en altijd de moeite waard om te beoefenen. Daarbij kunnen ze er soms voor zorgen dat een pijnlijke of uitdagende inhoud uit je geest verdwijnt. Maar vaak is het niet genoeg om je alleen bewust te zijn van wat er speelt in je geest, zelfs niet als je het zo degelijk aanpakt als met R.A.I.N.. In dat geval moeten we gaan samenwerken met onze geest, en wat negatief is verminderen en wat positief is laten toenemen. Je bewust zijn van wat zich afspeelt in je geest, wat je voelt, staat niet op gespannen voet met samenwerken met je geest, zoals sommige mensen beweren. Samenwerken met je geest kan deze juist helpen kracht op te bouwen om bewust te zijn van wat zich erin afspeelt.
Op welke manier we ook werken met de tuin van onze geest – onkruid wieden en bloemen planten -, het zal altijd beter werken na R.A.I.N..
Ik ben gecertificeerd mindfulness trainer en geef individuele mindfulness training in Amsterdam IJburg. Mindfulness is een krachtige training om gezond om te leren gaan met piekeren, drukte, stress en zorgelijkheid. Meer over de individuele mindfulness training in Amsterdam IJburg.
