Volg je eigen ritme

Eigen ritme

Soms heb ik het gevoel dat mijn leven een grote achtbaan is. De dagen, weken, maanden en jaren lijken voorbij te vliegen. Het leven is ‘vol’. Na een periode waarin materialisme en hard werken belangrijk was, is er nu een grote tegenbeweging gaande. Zen, yoga, meditatie, mindfulness… het zijn termen die ons dagelijks om de oren vliegen. Maar door alle ‘promotie’ voor meditatie, yoga en mindfulness kun je toch zowaar het idee krijgen dat ingetogen en rustig leven altijd het beste is. Dan houden kwetterende gedachten pas op en komen we echt in balans. Voor mij voelde het hierdoor alsof ik ‘niet goed bezig was’ als ik flink moest knallen en stress had voor een deadline of grote klus. Terwijl echt in balans zijn alles te maken heeft met het volgen van mijn eigen ritme, dat ook beïnvloed wordt door de omgeving.

Balans en energie

Toen ik net als zelfstandige begon te werken, moest ik afkicken van bijna twaalf jaar in vaste dienst bepaalde structuren te hebben gevolgd. Bijvoorbeeld op een vaste tijd aanwezig moeten zijn, lunchen voor half twee anders is de kantine dicht, pas ‘weg mogen’ na acht werkuren. Het gevoel van vrijheid was enorm toen ik zelf mijn tijd mocht indelen. Als tegenbeweging deed ik dat dus ook niet, ik wilde die vrijheid volledig ervaren. Maar na verloop van tijd gaf juist dat weer onrust, ik besefte dat ik toch meer structuur moest aanbrengen om rust te ervaren. Zo adviseert ook filosoof en arts Marli Huijer in haar boek ‘Ritme’: “Zich herhalende handelingen, hoe routineus ook uitgevoerd, brengen orde in het bestaan. Je zou verwachten dat het leven daardoor monotoon en saai zou worden, maar dat valt mee. Integendeel. Dag in dag uit doen we dingen hetzelfde, en toch verveelt die ordening meestal niet. De kans dat een gebeurtenis zich opnieuw op precies dezelfde manier voordoet is zo oneindig klein, dat het onmogelijk is om iets twee keer op dezelfde manier te doen. Hoezeer alledaagse handelingen ook op elkaar lijken, ze zijn altijd weer anders.” En ik merkte dat Huijer gelijk heeft; structuur – vanuit vrijheid gecreëerd – kan een verademing zijn. Ik hoef niet na te denken hoe laat ik opsta, wat ik als ontbijt neem, wanneer ik mijn yogales volg of hoe laat ik achter mijn computer kruip. En dat geeft ruimte en rust in mijn toch al veel te drukke hoofd. 

Je natuurlijke ritme

Behalve dagelijkse fasen hebben we ieder ons persoonlijke bioritme. Een factor om rekening mee te houden als we een zeker gevoel van balans willen ervaren. In het boek ‘Rhythms Of Life’ vertelt medeauteur Russell Foster, een moleculair neurowetenschapper uit Londen, dat onze gezondheid zelfs een risico loopt als we niet leven volgens ons persoonlijke bioritme. Organen functioneren het beste op bepaalde tijden en momenten van de dag. Als we dit negeren, lopen we het risico ons lichaam uit te putten met een verlaagde weerstand als resultaat. Onregelmatige werktijden, jetlag, zwangerschap of een verandering in routine kan ons natuurlijke ritme flink verstoren. Als we dit eigen natuurlijke ritme beter leren kennen en volgen, slapen we beter en dieper en houden we veel meer energie over. Arts/auteur Kris Verburgh stelt in zijn boek De Voedselzandloper zo ook dat het eetpatroon van veel mensen niet past bij hun bioritme. We ontbijten licht en eten ’s avonds zwaar voedsel zoals rood vlees. Terwijl een stevig ontbijt nodig is om op te starten en je lichaam energie te geven en het ’s nachts beter af is als het niet hard aan de slag moet om een zwaar avondmaal te verteren.

Natuurlijke fases

Ons leven is ook onderhevig aan fases die elkaar afwisselen, net als de seizoenen in de natuur. Daar tegenin gaan, maakt je leven veel zwaarder dan nodig. Deze patroonmatige beweging bestaat uit drie fases:

• Expansie: de fase waarin alles wakker en actief wordt en de spanning het hoogste is.
• Contractie: de fase waarin alles rustig en passief wordt en de spanning het laagste is.
• Stilte: dit is de fase ertussen. De korte fase van absoluut niets, om weer samen te trekken. Of de spanning is op zijn laagst geweest en bereidt zich voor om in een korte fase van ‘niets’ de beweging weer op te bouwen. Een alert wachten tot het weer tijd is voor groei of creatie.

Bij expansie zijn we aan het bouwen, actief, energiek, krachtig en productief. Contractie betekent aandacht hebben, balans voelen, rust nemen, integreren. En de fase van stilte is bijvoorbeeld onze slaap, een wandeling in de natuur, of meditatie. Momenten waarop we niets hoeven en alleen maar ‘zijn’. Toen ik me sterker bewust werd van deze ritmes in alles om me heen en in mijzelf, werd het steeds makkelijker om erin mee te gaan. Deze ritmes keren iedere dag terug, maar zie je bijvoorbeeld ook in de seizoenen. Als we daar rekening mee houden, leven we prettiger. De natuur laat zien waarvoor elk seizoen geschikt is. De lente voor groei, de zomer voor bloei, de herfst voor loslaten en de winter voor naar binnen keren. Dat herken ik in mijn eigen behoeften en energielevel.

Jezelf forceren

Als het leven voelt als een worsteling, zit je waarschijnlijk te lang in een geforceerde expansie, contractie of stilte. Bijvoorbeeld als je te weinig rust neemt, de boog altijd gespannen staat, je voortdurend onrust voelt, ongeduldig bent, altijd iets van jezelf moet, altijd maar doorgaat of je eigen grenzen niet meer goed kunt voelen. Als je dit te lang volhoudt en de keuze om uit deze geforceerde staat te komen niet meer kunt maken, dan loop je risico op een burn-out of andere lichamelijke klachten. Hier kunnen onbewuste overtuigingen onder liggen, zoals pas de moeite waard zijn als je goed genoeg presteert. Of geen grenzen kunnen stellen. Dit vreet energie en de adrenalinestroom, die normaal is tijdens een expansiefase, blijft eindeloos doorgaan tot je lichaam het niet meer trekt.

Wanneer je voortdurend weinig energie hebt, niet in contact bent met je behoeften, passief bent, je steeds een slachtoffer voelt of vaak alleen wilt zijn, is er sprake van geforceerde contractie. Onderliggende oorzaak kan bijvoorbeeld zijn dat je als kind nooit iets hebt gekregen en het vervolgens hebt afgeleerd om iets nodig te hebben. Het kan helpen om even afstand te nemen en steeds stil te staan bij je behoefte. Is dat rust, een dagje sauna of eigenlijk een boterham met kaas? Bij geforceerde stilte heb je slaapproblemen, gebrek aan levenslust of zelfs geen eigen wil. 

Rust voor meer geluk

Te lang in geforceerde expansie verkeren is dus geen goed idee. Op een gegeven moment is rust nemen noodzakelijk. Neuropsycholoog en auteur Rick Hanson legt het mooi uit. Hij zegt dat onze fundamentele behoeftes in verbinding staan met de evolutie in ons hersengebied. Wanneer deze behoeftes – gevaar voorkomen, voldoende eten, drinken en geld generen om te overleven, verbinding met andere mensen – zijn vervuld, komen de hersenen vanzelf weer in een natuurlijke ontvankelijke staat. Op dat moment gaat het lichaam zich herstellen en opladen, en heeft de psyche ruimte voor basisgevoelens van geluk, liefde en rust. Hoe vaker dit het geval is, hoe sterker het fundament wordt. Zelf merk ik dat het leven steeds lichter aanvoelt, hoe meer ik met het ritme van mijzelf en de flow van het leven kan meegaan. Ook al heb ik stress voor een deadline, of ben ik daarna even uitgeput, ik voel me tegelijk rustig en stevig. Als in het oog van een storm waarbij alles om me heen raast, maar mij niet raakt.

Meer inspiratie

* In Rhythms Of Life laten Leon Kreitzman en Russell Foster zien hoe de biologische klok al het leven op aarde beïnvloedt en hoe we ons gedrag kunnen veranderen door aan te sluiten bij de tijd van het jaar, de maand of de dag. €17.99 bij Bol.com

* In Ritme zet arts en filosoof Marli Huijer uiteen hoe belangrijk ritme voor ons is en wat het verstoren ervan betekent voor onszelf en de maatschappij. €23,50 bij Bol.com.

Tekst: Michèle Bevoort, coach en auteur van: Pure Reisgidsen, I love me en Voel je Sparkle.